W artykule wyjaśnię, dlaczego warto zarejestrować modele mebli czy aranżacje wnętrz jako wzory przemysłowe. Omówię zmiany dotyczące unijnych wzorów przemysłowych, które wejdą w życie 1 maja 2025 roku.
Jak skutecznie chronić projekt mebla czy aranżację wnętrza?
Projektowanie mebli to dziedzina łącząca sztukę, inżynierię, produkcję i marketing, tworząc przedmioty kształtujące życie codzienne. Producenci mebli czy projektanci wnętrz mogą rozważyć różne formy ochrony swoich praw własności intelektualnej, począwszy od praw autorskich, rejestracji wzorów przemysłowych, po dochodzenie ewentualnych roszczeń w przypadku stosowania wobec nich czynów nieuczciwej konkurencji.
Meble są często produkowane na skalę przemysłową, a w procesie ich tworzenia bierze udział wiele osób. Z tego powodu niektóre modele mogą nie być objęte ochroną prawem autorskim. Jeśli od pierwszego ujawnienia wzoru na rynku nie minęło 12 miesięcy, możliwe jest zgłoszenie do rejestracji wzoru przemysłowego. W przeciwnym razie pozostaje możliwość ochrony na podstawie przepisów o nieuczciwej konkurencji.
Czynem nieuczciwej konkurencji będzie wykorzystanie projektu konkurenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Przykładem jest produkcja mebli identycznych lub bardzo podobnych do tych, które wcześniej stworzyła osoba z którą konkurenta łączyły szczególne relacje gospodarcze, np. były wspólnik spółki jawnej lub pracodawca, i nadawanie im tożsamych lub zbliżonych nazw, co może świadczyć o złej woli konkurenta. W każdej sprawie należy uwzględnić indywidualne okoliczności, zwłaszcza ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 2024 r. o sygnaturze II CSKP 926/22).
Jak bezpiecznie korzystać z AI tworząc wzór przemysłowy?
Zalecam zachowanie szczególnej ostrożności przy korzystaniu z narzędzi generatywnej AI do projektowania wzorów. Treści stworzone przy pomocy AI mogą naruszać nie tylko prawa autorskie, ale również prawa do innych zarejestrowanych wzorów przemysłowych. W takim przypadku uprawniony z rejestracji wzoru może ponieść odpowiedzialność za naruszenie praw własności intelektualnej, np. jego wzór może zostać unieważniony, a przedsiębiorca zostanie zobowiązany do wycofania produktu z obrotu i zapłaty odszkodowania. Przed zgłoszeniem wzoru do ochrony warto więc sprawdzić jego zdolność rejestracyjną oraz bezpieczeństwo używania w obrocie. Współpracując z grafikami czy projektantami, należy odpowiednio uregulować zasady korzystania z AI w umowie.
Co się zmieni w ochronie designu wnętrz i mebli w 2025 r.?
Od 1 maja 2025 r. zacznie obowiązywać część rozporządzenia UE 6/2002 w sprawie ochrony wzorów przemysłowych w Unii Europejskiej.
Wspólnotowy wzór przemysłowy będzie nazywany unijnym wzorem przemysłowym. Możliwa będzie rejestracja wzorów niematerialnych, np. wirtualnych towarów. Będzie można zakazać konkurentom reprodukcji wzorów technologią wydruków 3D. Właściciel unijnego wzoru przemysłowego uzyska możliwość posługiwania się w obrocie w celu ostrzeżenia konkurencji (analogicznie do ® dla znaków towarowych) symbolem litery D w kółku – Ⓓ.
Co może być wzorem przemysłowym?
Wzór to zewnętrzna, estetyczna forma produktu, która nadaje mu unikalny wygląd. Wzór chroni więc wygląd produktu, czyli jego design (kształt stołu, krzesełka dziecięcego czy wystrój wnętrza biura).
Od 1 lipca 2026 r. ochrona wzorów obejmować będzie również środowiska wirtualne, takie jak wnętrza w metaversum oraz animowane wzory cyfrowe, na przykład zestawy artykułów czy przestrzenne rozmieszczenie przedmiotów.
Dotychczas ochrona dotyczyła tylko projektów w formie fizycznej, ale zostanie rozszerzona na produkty wizualizowane w środowisku cyfrowym, np. aranżacje przestrzenne, zestawy produktów czy motywy dekoracyjne. Możliwe będzie wykorzystanie animacji, ruchów i przejść, które mogą zmieniać wygląd wzoru.
Jakie są zalety posiadania zarejestrowanego wzoru przemysłowego?
Wprowadzając nowy produkt na rynek, warto zarejestrować najważniejsze modele mebli oraz aranżacje wnętrz jako wzór przemysłowy. Rejestracja wzoru zapewnia skuteczną ochronę przed kopiowaniem zewnętrznej formy produktu, nawet jeśli towar konkurenta różni się nieznacznie od pierwotnego wzoru.Początek formularza
Zarejestrowany wzór przemysłowy zapewnia jego właścicielowi wyłączne prawo do korzystania z niego oraz do zakazywania innym osobom wykorzystywania tego wzoru bez zgody. Oznacza to, że nikt nie może produkować, oferować, wprowadzać do obrotu ani używać produktów z tym wzorem, a także kopiować go, rozpowszechniać czy tworzyć oprogramowania zawierającego ten wzór. Właściciel zarejestrowanego wzoru ma także możliwość udzielenia licencji na jego wykorzystanie.
Konkluzje
Wprowadzając nową kolekcję mebli lub akcesoriów, warto zadbać o ochronę praw własności intelektualnej. Dopóki nie uzyskamy odpowiedniej ochrony, nie powinniśmy ujawniać nowego rozwiązania, zwłaszcza potencjalnym konkurentom.
Posiadanie zarejestrowanego wzoru przemysłowego, analogicznie do prawa ochronnego na znak towarowy, umożliwia skuteczne wezwanie konkurenta do zaprzestania naruszeń czy zawarcie ugody, znacznie sprawniej i mniej kosztownie, na etapie przedsądowym. Wzór przemysłowy zastrzegany jest w szybkiej procedurze rejestrowej mogącej potrwać nawet około miesiąca.
Rejestracja wzoru pozwala uniknąć strat finansowych wynikających z kopiowania i sprzedaży nielegalnych kopii przez konkurencję. Ochrona wzoru może wesprzeć walkę z podróbkami, zwłaszcza w branży meblarskiej. Dzięki odpowiednim świadectwom rejestracji można skutecznie usuwać nielegalne oferty na platformach takich jak Olx, Allegro czy Amazon.
Zgodnie z nowymi przepisami uprawniony z rejestracji unijnego wzoru może zniechęcić konkurencję do podrabiania jego wzorów, umieszczając na produkcie literę D w kółku – Ⓓ, co wskazuje na jego ochronę. Co więcej, możliwe będzie zastrzeganie modeli mebli czy aranżacji wnętrz wykonanych w formie cyfrowej. Wzór pozwoli zakazać konkurentom jego reprodukcji technologią wydruków 3D.
Przykłady zarejestrowanych wspólnotowych wzorów przemysłowych dla wnętrz i mebli:
1)
(Źródło zdjęcia: https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/designs/002376806-0003 )
2)
(Źródło zdjęcia: https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/designs/015006467-0001 )
3 )
(Źródło zdjęcia: https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/designs/015042117-0001)
Źródła:
1. art. 1 ust. 1, art. 78, 79, 80 Ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2025.24);
2. art. 3 ust. 1 i art. 13 ust. 1 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U.2022.1233);
3. art. 1 ust. 2, art. 7 ust. 1, 8 ust. 2, art. 19 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady (WE) 6/2002 z 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych (Dz.Urz.UE.L 2002);
4. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/2822 z 23 października 2024 r. zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 6/2002 w sprawie wzorów wspólnotowych oraz uchylające rozporządzenie Komisji (WE) nr 2246/2002;
5. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/2823 z 23 października 2024 r. w sprawie ochrony prawnej wzorów (wersja przekształcona);
6. https://www.euipo.europa.eu/en/designs/design-reform-hub (dostęp: 10.02.2025 r.);
7. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 2024 r. o sygnaturze II CSKP 926/22.
8. Zdjęcia: https://euipo.europa.eu/eSearch/ .
Autor: Natalia Basałaj, radca prawny, Kancelaria Hansberry Tomkiel
Kancelaria Hansberry Tomkiel, n.basalaj@hansberrytomkiel.com
